طرح پیشنهادی محمد خاوریان (استودیو معماری کا) برای مسابقه طراحی پلاسکوی نو

تهران تا چهارراه استانبول

محور رشد کلانشهر تهران در گذر تاریخ قسمت مرکزی شهر بوده است. این قسمت از شهر از گذشته تاکنون مرکزیت فعالیت های اقتصادی و فرهنگی و تاریخی و ... بوده است و این قسمت جزء مهمی از هویت تهران بوده و روند رشد شهرسازی در تهران از همین قسمت مرکزی به سمت اطراف بوده است. خیابان های اصلی مرکز شهر در واقع اسکلتهای گسترش تهران و خیابان جمهوری یکی از محوری ترین خیابان های شرقی – غربی پویای شهر تهران در دوره مدرن بوده است. این محور از مکان های مهم تاریخی و مهمی مثل بازار تهران و لاله زار و بافت های تاریخی شهر می گذرد و چهارراه استانبول یکی از تقاطع های مهم این خیابان است که ساختمان پلاسکو در هویت بخشی به آن نقش بسیار پر رنگی داشته، به طوری که باعث رشد آن منطقه از نظر هویت شهری و اقتصادی در گذر تاریخ شهر در دوران مدرنیته و حتی در نبودنش هم تاثیر خودش را ادامه می دهد.

پلاسکو یا چهارراه استانبول؟

ساختمان پلاسکو در گذشته محل تجمع طیف های مختلف از مردم و یکی از مراکز اصلی تجاری این محور بوده است که حجم بسیار زیادی از مردم را در مناسبت هایی مثل عید نوروز و بازگشایی مدارس و.. پذیرا بوده است و اقتصاد متنوعی در این محور بر اثر تاثیر این ساختمان و جذب مردم به وجود آمده است. مساله هویت جمعی در این ساختمان به مراتب دارای اهمیت بالاتری از هویت بصری سابق پلاسکو در گذر زمان بوده است. ما سعی کردیم که عوامل مثبت شکل گیری پلاسکوی سابق را در این پروژه بیشتر تقویت نماییم و بعد بصری را هم با توجه به ماهیت جدید و اتفاقات دلخراش که در ذهن تاریخی مردم ایران برای همیشه ثبت شده است به گونه ای شفاف و اکسپوز سازماندهی و پیاده راه را به ساختمان گسترش داده و از سقف ساختمان ۵ طبقه به عنوان هدفی برای کشاندن بیشتر مردم در ساختمان استفاده نماییم. این فضاهای مابین سازه ای که قرمز رنگ شده اند و نقش نگهدارنده ساختمان را دارند در طبقات پایین به عنوان موزه آتشنشان و در طبقات بالا نگهدارنده ساختمان را به عهده دارند.

نفوذ از جمهوری به تاریخ

در شهرسازی مدرن جداره های شهری و ضریب نفوذ مردم به بافت میانی خیابان های اصلی به سختی از معابر فرعی امکان پذیر بوده و عملا پیاده راه ها در راههای اصلی با جداره نفوذ ناپذیر تعریف شده اند. بافت های میان شبکه ای در این منطقه از اهمیت تاریخی ویژه ای برخوردارند. ما سعی کردیم که این پیاده راه را با تعریف میدان تعاملات و فعالیت های شهری به بام ساختمان ۵ طبقه نفوذ دهیم و مردم را از زاویه دید دیگری به صورت بصری وارد این بافت های تاریخی با ارزش نماییم. با توجه به اتفاقات اخیر در مورد تخریب بافت تاریخی به دلایل تجاری، به این نتیجه رسیدیم که درک عابرین پیاده از بافتهای تاریخی میان بافتی و قدرت شبکه های اجتماعی شاید باعث حفظ بیشتر آن وحفظ و نگهداری از این بافتهای ارزشمند در گذر تاریخ خواهد شد. خاطره جمعی و حضور پررنگ مردم در شهرسازی مدرن خیابان جمهوری یک ضعف اساسی بود. اولویت ما در این پروژه تغییر ماهیت این تقاطع محصور به یک تعریف جدید برای ارتقای این تقاطع محصور در بلاک های ساختمانی و بافت تاریخی با ارزش پشت آن بشویم.