ارزيابی پنج ساله كارايی خانه خورشيدی

 سیر طراحی شهری و معماری سنتی ایرانی همواره در جهت هماهنگی با طبیعت، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و ساختن بناهایی با كمترین مصرف انرژی بوده است. اما بررسی معماری چند دهه اخیر نشان می دهد كه تقلید از معماری مدرن غرب،‌ علاوه بر ناهمخوانی و ناسازگاری منطقی با رفتار و عادات مردم، برخلاف معماری هماهنگ و همساز با اقلیم گذشته، به ایجاد ساختمان های "انرژی ضایع كن" منجر شده است. افزایش مصرف چه بسا بیهوده انرژی های فسیلی در بناهای امروزی مشكلات بسیاری را سبب می شود و ضرورت استفاده بهینه از انرژی های تجدیدپذیر را بیش از پیش نمایان می كند.
 خانه مورد مطالعه در این مقاله در بهمن ماه سال 1379 به مالكیت نگارنده با هدف صرفه جویی در انرژی و استفاده امروزی از روش های همساز با اقلیم گذشته به بهره برداری رسید تا ضمن برآوردن نیازهای عملكردی و خواسته های مورد پسند روز، تلاشی باشد در جهت راه یابی به الگوهای جدید ساخت مسكن ویلایی با هدف صرفه جویی در انرژی های فسیلی. ایده های «جذب مستقیم» با استقرار حداكثر بازشوها به سمت جنوب شرق، «جذب غیرمستقیم» با استفاده از دو دیوار «ترومبی» به منظور صرفه جویی در گرمایش، استفاده از كوران طبیعی، ایجاد برودت تبخیری از طریق حوضچه واقع در حیاط گودشده سمت شمال غربی و انتقال هوای خنك به بخش اصلی خانه به كمك مكش دریچه بالایی دیوار ترومپی چارچوب نظری این تحقیق را شكل داده است.
 نتایج ارزیابی دوره پنج ساله استفاده نشان می دهد كه طراحی عوامل كنترل كننده سیستم های جذب مستقیم و جذب غیرمستقیم (بازشوها، دریچه ها، هواكش ها، پرده ها و ...) برای تضمین استفاده مكرر روزانه و فصلی مستلزم بیشترین توجه است و در غیر اینصورت خود ممكن است تاثیرات منفی در ایجاد گرمایش یا سرمایش به روش «خودبه خودی» داشته باشد.
 نتایج تحقیق در قالب پروژه تحقیقاتی با عنوان "بهینه سازی مصرف انرژی در خانه های مسكونی" (مناطق خشك و بیابانی) در سال 1382 به پژوهشكده مناطق خشك و بیابانی دانشگاه یزد ارایه شد. فرضیه های تحقیق (30 درصد صرفه جویی گرمایشی، 50 درصد صرفه جویی سرمایشی و 70 درصد صرفه جویی آب گرم مصرفی) با نتایجی بهتر (36 درصد صرفه جویی گرمایشی، 44 درصد صرفه جویی كلی گرمایشی با احتساب گرمایش مورد نیاز آب گرم كن و 48 درصد صرفه جویی سرمایشی) در گزارش فوق به اثبات رسید.
 در این مقاله مشكلات طراحی، اجرا، عملكرد و زندگی در خانه خورشیدی به همراه مروری بر ویژگی ها و نتایج طرح توضیح داده می شود و در نهایت پیشنهادهای اصلاحی به منظور افزایش میزان صرفه جویی گرمایشی و سرمایشی و رفع بعضی كاستی های طرح در قالب بخش مهمی از فرایند طراحی (ارزیابی پس از استفاده) ارایه می شود.