ویلا نطنز

پتانسیل زمین مذکور از نظر کارفرما مجموعه باغ­های مسطح واقع در جنوب شرقی زمین بود که در فصول مختلف چشم اندازهای بدیعی خلق می­کردند.

مساله دیگر حفظ محرمیت فضاهای داخلی بود. هر چند که کاربری پروژه جداره­های شفاف وسیع به منظور بهره­گیری حداکثر از چشم اندازهای پیرامونی را می­طلبید، با توجه به فرهنگ منطقه محدود کردن اشراف از بیرون به داخل اولویت دیگر کارفرما بود. نهایتا کارفرما ویلایی می­خواست با بهره مندی حداکثر فضاهای داخلی از چشم اندازهای طبیعی باغات پیرامون در عین حفظ محرمیت این فضاها !

و نهایتا با توجه به موقعیت سیاسی سایت پروژه،  از آنجا که دست­یابی به مصالح و نیروی کار متخصص به راحتی امکان پذیر نبود کارفرما تمایل به استفاده از مصالح و نیروی کار بومی منطقه داشت.

طراحی را با جانمایی فضاها آغاز نمودیم. از آنجا که با توجه به قوانین شهرداری تنها مجاز به ساخت یک طبقه بر روی پیلوت بودیم و تراز پیلوت به باغات جنوب شرقی دید نداشت تصمیم بر آن شد که فضای پیلوت تا حد امکان باز نگه داشته شده و کلیه کاربری­ها به طبقه اول منتقل شوند.  

با جانمایی کلیه فضاها در یک طبقه، حفظ دید به باغات برای تمامی فضاها (عمومی و خصوصی) چالش اصلی پروژه بود. چیدمان­های مختلف فضایی آزموده شدند ولی با توجه به شکل زمین در تمامی چیدمان­ها امکان حفظ دید تنها برای بخشی از فضاها- بخش عمومی (سالن پذیرایی، نشیمن و آشپزخانه) و یا خصوصی (اتاق خواب)- میسر بود.

نهایتا تفکیک فضایی عملکردهای عمومی و خصوصی به دو حجم مستقل و تغییر شکل ترکیب این دو حجم از دو باکس که در مجاورت یکدیگر قرار می­گیرند به دو باکس که یکی از درون دیگری بیرون آمده و در یک مفصل مشترک اند امکان حفظ دید را میسر می­ساخت.

 در ادامه جداره غربی پروژه که تنها جداره مشترک با خیابان عمومی بود به منظور حفظ محرمیت و جلوگیری از نفوذ نور نامطلوب غرب با یک بافت آجری پوشانده شد و برای جداره های شرقی و جنوبی مشرف به باغات در قسمت نشیمن و آشپزخانه پنجره­های سراسری کف تا سقف و برای فضاهای خواب بازشوهایی با ابعاد محدودتر در نظر گرفته شدند.

متریال اصلی استفاده شده در این پروژه شامل آجر سنتی (قزاقی) و سنگ گرانیت می باشد که هر دو از مصالح بومی منطقه به شمار می­روند. آجر به کار رفته در پروژه، آجر سنتی تولید شده در کارخانجات خشت زنی اطراف منطقه و سنگ گرانیت متعلق به معادن گرانیت نطنز می­باشد. استفاده از متریال های بومی منطقه نه تنها نگرانی انتقال مصالح از پایتخت به شهرستان نطنز را که از دغدغه­های اصلی کارفرما بود از میان برد بلکه کمکی بود به معیشت مردم منطقه.

در پروسه طراحی و اجرای پروژه نطنز هیچ گاه فکر نمی­کردیم ساخت یک ویلای کوچک به دور از هر گونه خودنمایی بتواند بافت روستایی شهر را متاثر کند. بالا رفتن قیمت زمین در شهرستان نطنز باعث شده باغات نطنز به طرز بی رحمانه ای دست­خوش ساخت و سازهای محلی و بدون­فکر شوند. ساخت و سازهایی که متاسفانه از کیفیت های بسیار نامطلوبی برخوردارند و تنها نتیجه ایجادشان از میان بردن بافت قدیم- خشت وگلی- و ایجاد یک سیمای ناهمگن است. دلمان می سوخت ولی می­دانستیم نمی توانیم مانع شویم.

پس از اتمام پروژه و شروع ساخت پلاک مجاورتوسط مالک آن، استفاده سازنده از متریال آجر (در شهری که نماهای سنگی و سیمانی عاری از دیتیل پوسته شهر را پوشانده) و سعی در محدود کردن متریال­های مصرفی به مصالح بومی موجود در منطقه و هم­چنین نمونه­برداری از دیتیل­های استفاده شده در نمای پروژه، ردی از امیدواری را در ذهنمان ایجاد کرد. خوشنودی مان زمانی کامل شد که متوجه تکرار دیتیل­های کوچک ساختمان و استفاده از دو متریال بومی منطقه در چندین بنای دیگر پراکنده در سطح شهر شدیم. پروژه نطنز امروز دیگر یک ویلای کوچک در خیابانی گم­نام نیست، بنایی است که با تغییر سلیقه عمومی تغییرات کوچکی را در سیمای شهری منطقه آغاز کرده است.