پل پياده طبيعت

پل طبیعت دو طبقه اصلی دارد و بر روی دو ستون درختی شکل در دو سمت بزرگراه یک طبقه دیگر به آن افزوده می شود. اراضی عباس آباد زمین هایی به مساحت ۵۵۹ هکتار بین منطقه ۳ و ۶ تهران است که کاربری آنها به فضاهای سبز تفریحی و فرهنگی مانند بوستان ها، کتابخانه و باغ موزه اختصاص داده شده است. در سال ۲۰۱۶ میلادی، شرکت سازه های پارچه ای دیبا موفق به دریافت جایزه معماری آقاخان به خاطر طراحی پل طبیعت شد

طرح نهایی پل طبیعت نتیجه یک مسابقه دو مرحله ای است که در سال ۱۳۸۷ از طرف شرکت نوسازی عباس آباد مطرح و به عنوان طرح برنده برگزیده شد و از پاییز ۱۳۸۸ طراحی نهایی آن به همراه محاسبات و تحلیل های سازهای آغاز شد. ساخت این پل از پاییز ۱۳۸۹ آغاز و در پاییز ۱۳۹۳ پایان یافت. پس از افتتاح پل طبیعت تهران، این پل به سرعت به یک فضای جمعی شهری تبدیل شد و مورد استقبال عموم قرار گرفت.

پل طبیعت تهران با طول ۲۷۰ متر، به عنوان حلقهی ارتباطی پیاده میان دو عرصه ی طبیعی شهر بنا نهاده شده است. علی رغم رویکرد رایج در طراحی پلها با عملکرد صرفا عبوری، این پل فضایی ست برای حضور، مکث و دوام افراد. به این منظور فضاهایی برای نشستن، فضاهای سبز و پوشش گیاهی و نیز رستوران ها و کافه هایی در سطوح مختلف آن طراحی و تعبیه شده است تا از این طریق میزان ماندگاری و دوام حضور افراد در فضا را افزایش دهد. طراحی پل به صورت یک مسیر منحنی با تنوعی از عرض و شیبهای مختلف می باشد که با کاستن از سرعت افراد آنها را به مکث و کشف رمز فضا جهت یافتن مسیر و مقصد ترغیب می نماید. از سوی دیگر با توجه به غنای پوشش گیاهی در بستر طراحی پل، حداکثر میزان تلاش برای کاستن از اثر این سازه بر زمینه ی طبیعی با به حداقل رساندن تعداد پایه ها و جانمایی صحیح آنها صورت پذیرفته است.

طراحی سازه پل طبیعت با هدف ایجاد یک تراس سه بعدی فلزی پویا بود که با در بر داشتن دو سکوی پیوسته ی مستقر بر سه پایه، فضای معماری را ایجاد نموده است که مولد حضورپذیری و تعاملات اجتماعی است. کلیه ی سطوح مختلف فضایی تعبیه شده در پل از طریق پله یا رمپ، ضامن فراهم نمودن امکان اتصال و ارتباط، به خلق مسیرهای متعدد انجامیده است که هر یک تجربه ای متمایز برای افراد فراهم می کند. فرایند ساخت پل با استفاده از لوله های فلزی صورت پذیرفته است که با چالش های فراوان در ارتفاع ۴۰ متری یک بزرگراه شهری بهم جوش و اتصال داده شده اند. خلق این سازهی چالش برانگیز در ایران بی سابقه بوده و بر خلاف تمامی پل ها که با نقش عبوری طراحی و ساخته میشوند، پل طبیعت آن چنان که از نام آن بر می آید، به عنوان یک فضای شهری پویا و سرزنده، خود به عنوان یک مقصد شهری نقش آفرینی می کند که به عنوان یک فضای شهری به صورت آزادانه تمامی اقشار قادر به بهره مندی از آن هستند.

پل طبیعت بر محوریت پنج ایده اصلی طراحی شد.

پل به مثابه فضایی برای ماندن بر خلاف تعبیر معمول از پل که معبریست برای رسیدن از نقطه ای به نقطه دیگر، این پل از ابتدا به عنوان فضایی برای ماندن طراحی شد. وقتی پل دو پارک تفریحی را به هم وصل می کند، خود نیز می تواند یک فضای تفریحی و ادامه ای از هر دو پارک باشد. با ایجاد فضای سبز، فضای نشستن یا عملکردهای تفریحی دیگر مانند رستوران و کافه، هر دو پارک روی پل طبیعت ادامه می یابند و به عبارت دیگر در هم حل می شوند و بهانه کافی برای ماندن کاربرها روی آن ایجاد می کنند.

پل و اتصال چندین نقطه علی رغم اینکه در طرح جامع اراضی عباس آباد قرار بود یک نقطه از هر پارک به نقطه دیگر وصل شود، اما یکی از ایده های اصلی این بود که پل نباید تنها مانند یک پاره خط دو نقطه را به هم متصل کند بلکه می تواند در هرسمت به چندین شاخه منشعب شود و چند نقطه از یک سمت را به چندین نقطه در سمت دیگر مرتبط سازد. با توجه به اینکه هر دو پارک به صورت شمالی جنوبی در دو طرف بزرگراه قرار گرفته اند، این امکان را ایجاد می شود که پل تا نقاط دورتر، حتی تا ورودی های هر دو پارک گسترش یابد. در پارک طالقانی در شرق مسیرهایی از پل منشعب میشوند که کم کم به مسیرهای موجود در پارک و ورودی ها ختم می شوند. در نقطه ای که پل به پارک آب و آتش متصل می شود، سطح اصلی تا حدود ۵۵ متر در عرض گشایش پیدا می کند و تبدیل به یک میدان ورودی می شود که در سه نقطه به منظور حفظ درختان موجود در سایت بازشدگی هایی دارد. این میدان به گونه ایست که پل را در پارک حل کرده و جایی که سطح زمین تمام می شود و پل آغاز می گردد تقریبا نامشخص است. در طبقه پایین هم مانند سمت شرقی مسیرهایی از پل منشعب شده و به نقاط دیگری در پارک می رسند.

طراحی پل طبیعت به صورت ترکیبی از چند منحنی

 پل یا هر مسیری که بر روی یک خط مستقیم طراحی شود، ایجاد پرسپکتیو یک نقطه ای می کند که فقط رفتن را القا می نماید؛ زیرا از ابتدای مسیر تا انتهای آن قابل رویت است. اینجا چون قراراست پل، خود فضا و محلی برای ماندن باشد، باید به جای یک خط مستقیم به صورت یک مسیر غیر خطی یا ترکیبی از چند مسیر طراحی شود. طراحی پل به صورت ترکیبی از چند منحنی موجب شد که مناظری که به چشم ناظر می آید بی نهایت باشد. در این طرح، از آنجایی که انتهای مسیر مشخص نیست، کاربر به جای رفتن، سرعتش را کم میکند وبه گشت و گذار و تفحص تشویق می شود.

حفاظت از درختان از آنجایی که در هر دو سمت پل، به خصوص در سمت پارک طالقانی، درختان زیادی وجود دارند، تلاش براین بود که نقاطی که کمترین درخت را دارند برای محل ستون ها و نقاط ابتدا و انتهای پل انتخاب شوند، همچنین تعداد ستونها و نقطه اتکاء شان روی زمین به کمترین تعداد ممکن رسانده شد تا مداخله در طبیعت به حداقل برسد.

فضای معماری انسان گرا در طراحی این پل، سازه و معماری از یکدیگر مجزا نیستند. با توجه به اینکه دهانه های بزرگ سازه برای باربری و ایستایی، نیاز به ارتفاع زیاد دارند، در این پل ارتفاع سازه به گونه ای انتخاب شد که بتواند خود یک فضای معماری و قابل استفاده برای انسان ایجاد کند. این نوع نگاه به سازه باعث شد از ابتدا پل به صورت یک خرپای سه بعدی فلزی با فرمی پویا در دو سطح پیوسته طراحی شود. این خرپا بر سه ستون با فرم شبیه درخت قرار میگیرد که در این نقاط سازه ارتفاع بیشتری پیدا میکند و به سه طبقه می رسد. طول کل پل در حدود ۲۷۰ مترو دهانه های آن از شرق به غرب به ترتیب ۶۸، ۹۴ ، ۶۸ و ۳۹ متر می باشند. عرض پل بین ۶ تا ۱۳ متر متغیر است.

هندسه پل 

تلاش براین بود که تا حدی یک نظم هندسی در فرم به ظاهر اورگانیک طرح پل طبیعت ایجاد شود. به عنوان مثال محور اصلی کل کار تبدیل شد به سه منحنی که هر یک بخشی از دایره هستند و تیرهای هردو سطح پل شعاع های این قوس ها می باشند. ستون ها درنقاط تغییر این منحنی ها قرار دارند. فرم درختی ستون ها با کمی تغییر و فرم سینوسی نمای خرپا مانند طرح ارائه شده در مرحله دوم مسابقه حفظ شد. در پلان نیز حرکت سینوسی درالمان بالایی خرپا وجود دارد و سطح دوم هم که سطح اصلی حرکتی پل است پهن و باریک می شود. ولی المانهای زیرین دو خط موازی هستند، به این ترتیب بدنه اصلی خرپا سطحی دو قوسی پیدا می کند که پویایی سه بعدی سازه را افزایش میدهد.

هندسه نهایی پل طبیعت حاصل ماه ها رفت و برگشت و همکاری نزدیک گروه سازه و معماری است. قطر لوله ها به گونه ای انتخاب شد که هم به لحاظ سازهای پاسخگو باشد و هم به لحاظ معماری مناسب به نظر بیاید. بادقت زیادی که گروه سازه داشتند و برای هرچه سبک ترشدن پل، لوله ها علی رغم داشتن قطر بیرونی یکسان، براساس تنشی که هریک از المان ها تحمل میکند ضخامتی متغیر دارند، که این مسئله از ظاهر بیرونی لوله ها قابل تشخیص نیست.

معماری و طراحی پل طبیعت

 ابتدا پل طبیعت در دو سطح طراحی شد و روی ستون ها نیز سطح سومی قرار گرفت که هر سه سطح توسط رمپ ها و پله هایی به یکدیگر متصل می شوند. با توجه به شکل سازه و اختلاف سطح دو نقطه ابتدا و انتهای پل، خود این سطوح نیز دارای شیب های متغیر ملایمی می باشند. سطح سوم در بالای دو ستون قرار دارد و فضایی برای ماندن است.

سطح دوم پل سطحی است که از سمت شرق هم سطح پارک طالقانی و از سمت غرب هم سطح پارک آب و آتش است. این سطح بیشتر مسیر حرکتی افراد پیاده، دوچرخه و کالسکه است. در نقاطی که عرض پل در اثر حرکت سینوسی در دو طرف بیشتر میشود در لبه ها امکان ایجاد فضاهای سبز و نشستن وجود دارد. لذا در این سطح هر دو عملکرد اتفاق می افتد. ولی عملکرد حرکتی غالب است.

زیرترین سطح نیز از هردوپارک طالقانی و آب و آتش دو ورودی دارد. یکی از تراز هم سطح با خودش و یکی توسط رمپ هایی که هم تراز با سطح دوم شروع می شوند. لذا از دو تراز می توان وارد این سطح شد. در این سطح در سمت پارک طالقانی یک کافی شاپ گالری و درسمت پارک آب و آتش نیز یک رستوران کوچک طراحی شده است. در کل این طبقه بیشتر شامل فضاهایی است که بیشتر برای ماندن هستند ولی مسیری نیز در وسط به محور حرکتی اختصاص داده شده است.

در نقطه ای که پل به پارک آب و آتش وصل می شود سطح اصلی تا حدود ۴۰ متر در عرض گشایش پیدا می کند و تبدیل به یک میدان ورودی می شود که در سه نقطه به منظور حفظ درختان موجود در سایت باز شدگی هایی در این سطح ایجاد شده است.

ورودی از سمت پارک طالقانی به خاطر شیب زیاد زمین، شامل یک سری پله است که از مرتفع ترین نقطه پارک، از لابلای درختان پایین می آید و به پل میرسد.

مسیرهایی که در مرحله اول مسابقه بالاتر از سطح زمین در لابلای درختان طراحی شده بود، تبدیل شد به مسیرهایی که روی خطوط توپوگرافی زمین هستند و همچنان نقاط

کلیدی دسترسی اطراف را به پل وصل می کنند و درنقاطی به مسیرهای موجود پارک وصل می شوند. به این ترتیب این مسیرها می توانند با حداقل هزینه و زمان ساخته شوند او همچنان ایده اتصال پل به نقاط اطراف پارک را نیز پاسخگو باشند.

پل طبیعت این امکان را به گروه زیادی از بازدید کنندگان هر دو پارک میدهد که در حین رفتن از یک پارک به پارک دیگر، بتوانند از مناظر و فضایی لذت ببرند که در کمتر جایی در شهر می توان آن را تجربه کرد. فضایی که پیشتر فقط در حین رانندگی و در پایین ترین نقطه قابل دیدن بود، و نه تجربه کردن

سازه پل طبیعت 

همزمان با طراحی سازه که به موازات و طی فرایند رفت و برگشتی با طراحی معماری انجام شد، اندازه ی قطر لوله ها به حداقل رسید و به همین صورت هندسه ی کلی پل، شیب سطوح کف، المانهای سازه ای کف و قطر و هندسه ی ستونها هم تدقیق و بهینه شد. در طراحی سازه توجه زیادی به آسایش عابرین پیاده شده است و برای اینکه عابرین پیاده هنگام حرکت بر روی پل احساس آرامش بیشتری داشته باشند، سعی شده است با بررسی دوره تناوب طبیعی سازه پل و پاسخ حرکتی عابرین پیاده از ایجاد پدیده ی تشدید جلوگیری شود.

خرپاهای سازه از لوله های فولادی به قطر تقریبی پنجاه سانتیمتر ساخته شده اند که در زمان ساخت در محل جوش داده شده اند. از آنجا که فرم کلی سازه پیوسته می باشد، این مرحله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است، چرا که به واسطه ی این پیوستگی هر المان بر روی کل سازه اثر گذار بوده است.

مصالح و متریال مصرفی 

اصلی ترین مصالح مصرفی در این پل که سازه اصلی آن نیز می باشد، فولاد است. لایه های مختلف کف سازی آن شامل بتن سبک و عایق رطوبتی است که در نهایت سطح آن با چوب کامپوزیت ۱۰۰% قابل بازیافت به نام رزیستا پوشیده شده است و علی رغم ظاهر شبیه چوب، نیاز به فرایند پیچیده ی نگهداری چوب طبیعی را ندارد. نیمکت ها به گونه ای طراحی شده اند که از جنس مصالح کف هستند و در طراحی آن گویی سطح کف امتداد پیدا کرده و در این نقاط تبدیل به نیمکت شده است.

هندریل ها نیز ترکیبی از فلز و کابل هستند و همرنگ با سازه طراحی شده اند. در داخل هندریل ها نور خطی پیوسته قرار دارد که مسیر حرکت را روشن می کند و بر خوانایی آن می افزاید.

دسترسی به پل و پارکینگ

پل طبیعت تهران دسترسی آسان به پل طبیعت از طریق خطوط مترو فراهم شده است (خط یکمترو تهران و ایستگاه شهید حقانی). همچنین پارکینگ های بزرگ در پارک و آتش تعبیه شده که از طریق اتوبان شهید حقانی (غرب به شرق) برای بازدید کنندگان قابل دسترسی است.