ویلای نمازی

در سال ۱۹۶۰م شفیع نمازی بازرگانثروتمند و فرزند مهدی نمازی (بازرگان و نماینده مجلس شورای ملی و مجلس سنا) با جوپونتی تماس گرفته تا ویلای در تهران به او سفارش دهد. نمازی در مشورت با دوست خودمحسن فروغی (معمار، فارغ التحصیل دانشکده هنرهای زیبا پاریس، استاد و رئیس دانشکدههنرهای زیبا دانشگاه تهران) شنیده بود که اگر خواستار ویلای خاص است باید جوپونتیرا به کار گیرد. ویلای نمازی دیواری به طول ۷۰ متر در امتداد خیابان عماردر نیاوران دارد که مصالح آن از آجر سرامیکی نارنجی رنگ با بافت متخلخل است و نیزیک قسمت سنگی به عنوان سردر ورودی دارد که سنگ های آن به طرز فرورفته و برجستهچیده شده اند و سطحی سه بعدی به وجود آورده است. ارتفاع این دیوار در حدود دو متراست که اجازه می دهد بخشی از طبقه دوم و تمام بام ساختمان از خیابان قابل رؤیتباشد. این بام که برجسته ترین عنصر معماری ویلا است، مانند یک سقف معلق است. بهنقل از نادر تهرانی، جو پونتی این نوع بام را در هر سه ویلای مشهورش به کار بردهاست. به نظر می رسد سقف بر فراز خانه شناور است. گویی هیج تماسی مشهودی بین خانه وسقف وجود ندارد و مانند یک سازه بسیار سبک با خطوط شکسته که در مجاورت خط باساختمان قرار گرفته دیده می شود. تهرانی اضافه میکند در ویلای ونزوئلا، حتی خانهنیز بر روی زمین قرار نگرفته و به نظر می رسد. بر روی آن شناور است. ولی در ویلاینمازی دیوارها به زمین می رسند و پایه ازاره های سنگی که این جا به صورت زیگزاگاجرا شده اند، ارتباط مواجی بین ساختمان و زمین پدید آورده است. پونتی میگوید اینخانه و حیاط آن را با مفهوم «شادی زندگی» خلق کرده است. پلان محوطه به خوبی نشاندهنده تلفیق مناسب ساختمان و باغ است. خانه به گونه ای طراحی شده است که از هرفضای داخلی آن کنج زیبایی از باغ، قاب گرفته شده و نمایان است. او جزء به جزءمسائلی محیطی این قطعه زمین را در نیاوران مطالعه کرده است و نهایت استفاده را ازتمامی امکانات محلی برده است، برای مثال از جریان شمالی جنوبی هوا، نور و به تناسبآن نیاز به سایه، استفاده کرده است. به یقین، نور درتهران با نور در شمال ایتالیا متفاوت است. بسیاری از طرح هایاولیه این ویلا نشانگر این هستند که او تا چه حد نسبت به تمامی این موارد محیطزیستی دقت کرده است. از نظر جو پونتی ورودی یک ساختمان مهمترین عنصر آن است. او مینویسد «ورودی باید همیشه رمز آمیز باشد، ولی در ویلای نمازی ورودی نمادی از حسیبرگیرندگی و لایه های بی نهایت خانه است: به محض ورود، کل اتاق نشیمن و در پشت آنزیباترین قسمت حیاط مشاهده می شود. ورود به فضایی استثنایی احساسی می شود، ولی رمزآمیز بودن آن چندان حسی نمی شود. عناصر معماری ویلا که به نظر من مستحق توجه ویژههستند عبارتند از:

- سقف ورودی سواره، طرحی است کهپونتی در اکثر ویلاهایش به کار برده و همانند امضای اوست.

- اتاق نشیمن، سقفی با ارتفاع دوبرار و پلکانی سبک دارد که بسیار مدرن است و هر پله از سنگی با رنگ متفاوت ساختهشده

- پاسیوی بزرگ که فضای سبز باغ را به داخل کشانده است. پنجره سرویسهای بهداشتی و راهروها به این پاسیو باز می شوند، پنجره ها مانند کلیسای رتشان اثرلوکوپوزیه یا موزه ویتنی اثر مارسال بروئر بسیار کوبیستی هستند و دیوارهای پاسیوبا طرح های سرامیکی هنرمند معروف ایتالیایی فائوستو ملوتی تزئین شده که آثارش بهشدت مدرن هستند.

- دیوارها،سقف ها و کف های بالکن با سرامیک های به شکل تیم تخم مرغی تزئین شده اند که بیشترمانند سنگریزه هایی در سه رنگ سیاه، سفید و سرمه ای به نظر می رسند.

- چهارستونیکه سقف معلق ساختمان را نگه داشته اند، شکل کوچک شده برج پیرلی در میلان هستند.تمام عناصر این خانه توسط جوپونتی طراحی شده اند، سه شومینه، مبلمان، پارچه پردهها، دستگیره ها و همچنین مجسمه های حیاط و داخل استخر.

بدون شک اینخانه توسط زبده ترین صنعتگران ایرانی وقت ساخته شده است. در دهه ۶۰ در ایران بیش تر معمارانتحت تاثیر سیک بین المللی بودند و تقلید از معماران خارجی همانند ریچارد توترا درویلاهای مسکونی تهران باب بود ولی ویلانمازی یک استثنا است. ویلا نمازی از این جهتحائز اهمیت است که به همراه ساختمانی در بغداد (ساختمان شورای برنامه ریزی و توسعهعراق) تنها آثار جوپونتی در خاورمیانه است. اثر جوپونتی در بغداد در طول جنگ سال ۲۰۰۳ آسیب فراوان دید که اکنونتوسط یونسکو در حال مرمت است و مرمت این بنا توسط یونسکو نشان از اهمیت کارهای اینمعمار در جهان از منظر سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحدد(یونسکو) دارد.