طرح پیشنهادی محمد ابراهیم تاجیک برای هفتمین دوره جایزه معماری میرمیران (معماری فردا)

ﻫﻤﯿﻦ ﯾﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻬﻢ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را دﮔﺮﮔﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد: ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪف و آن را ﻫﺮﮔﺰ رﻫﺎ ﻧﮑﺮدن. « اﺳﺘﻮارت رﯾﺪ » 

در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﯾﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ زﯾﺎدی از ﺳﻄﺢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺒﻌﺎت ﻣﻨﻔﯽ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﺮوزه ﮔﺮﯾﺒﺎن ﮔﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن آﯾﻨﺪه ﭘﺎﯾﺪاری در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﻌﻤﺎری ﻓﺮدا ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺠﺪداٌ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎی از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ی ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﺑﺪان ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ. ﻣﻌﻤﺎری ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪه ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺑﻌﺎدش در آن ﺷﮑﻮﻓﺎ و ﺑﺎرور ﺷﻮد ﻧﻪ ﺳﺮﮐﻮب و ﻧﺎﺑﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ در ﻣﻌﻤﺎری ﻓﺮدا ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﯾﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ روﻧﺪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ و ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﻔﺮادی ﺑﺎ ﺑﻨﺎی ﻣﻮرد ﻃﺮح و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﯾﺪ روﻧﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻌﮑﻮس ﺷـﻮد اوﻟﯿﻦ راه ﺣﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺷﺪه ﺑﺎ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﻮد راه دوم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا روﻧﺪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳـﺎﺧﺖ و ﺳـﺎز را ﮐﺎﻣﻼٌ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎی ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه را ﻃﻮری ﺑﺎزﺳﺎزی ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺳﻮ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎ را درﮐﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻀﻮر و دﺧﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ.

آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎی ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﯿﻦ اﻧﺴﺎن و ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﮐﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ.

ﯾﻮﻧﻬﺎ ذرات ﺑﺎردار ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﻃﺒﯿﻌﺖ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ اﻧﺮژی ﺑﺮ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دی اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ، اﮐﺴﯿﮋن، آب ﯾﺎ ﻧﯿﺘﺮوژن وارد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮون از ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺟﺪا ﺷﺪه و ﯾﮏ ﯾﻮن ﺑﺎردار ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﮕﺬارد اﻟﮑﺘﺮون ﺟﺪا ﺷﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻣﯽ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و آن را ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﻮن ﺑﺎردار ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﯾﻮن ﺑﺎردار ﻣﻨﻔﯽ اﮐﺴـﯿﮋن اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را ﺑﺮ ﻣﺎ دارد. در ﻫﻮا ذرات ﺑﺎ ﺑﺎرﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ وﺟﻮ دارﻧﺪ. از ﺗﺠﻤﻊ ذرات ﺑﺎ ﺑﺎر ﻣﺜﺒﺖ و ﯾﻮن ﻣﺜﺒﺖ و ذرات ﺑﺎ ﺑﺎر ﻣﻨﻔﯽ و ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻣﯿﺰان ﯾﻮن ﻣﺜﺒﺖ در ﻫﻮا ﺑﺎﻋﺚ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﯽ، ﺳﺮدرد و ﺳﺴﺘﯽ و ... در اﻓﺮاد ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺗﺨﻠﯿﻪ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯿﻠﻪ اﻟﮑﺘﺮود ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدی ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ ﮔﺮدد. اﯾﻦ ﯾﻮﻧﻬﺎی ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ذرات ﻣﺴﻤﻮم ﻣﻌﻠﻖ در ﻫﻮا ﭼﺴﺒﯿﺪه و ﻫﻮا را از وﺟﻮد آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎ ﭘﺎک ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. اﯾﻦ ﯾﻮﻧﻬﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎردار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ ذرات ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و از ﻓﻀﺎی ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻣﺎ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ. در ﮐﻨﺎر ﮐﻮه ﻫﺎ و آﺑﺸﺎرﻫﺎ ﻫﺰاران ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ وﺟﻮد دارد. آﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ای در ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯽ اﻧﺴﺎن دارﻧﺪ. در ﻫﻮای ﺗﺎزه روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻٌ 2000ﺗﺎ 4000 ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ در ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ وﺟﻮد دارد (ﺗﻘﺮﯾﺒﺎٌ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ﺣﺒﻪ ﻗﻨﺪ) در ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ از 100.000 ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ در ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﮑﻌﺒﯽ وﺟﻮد دارد در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﻫﻮای آﻟﻮده ﺷﻬﺮی ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از 100ﯾﻮن ﻣﻨﻔﯽ در ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ وﺟﻮد دارد.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺎت ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ در ﻣﻌﻤﺎری ﻓﺮدا ﺳﻄﺢ دﯾﻮارﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ را در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎزﺳﺎزی، ﺳـﻄﺤﯽ زﻧﺪه ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﺗﻠﻄﯿﻒ ﻣﺤﯿﻂ را دارﻧﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ی ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺴﺎرات و ﺿﺮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﯽ ﮔﺬارد ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﻣﺎ در ﻣﻌﻤﺎری آﯾﻨﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎی ﻓﻌﻠﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺘﺮﯾﺎﻟﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد ﻫﻢ ﺳﻮ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻊ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳـﺎﻟﻢ را ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻃﺒﯿﻌﺖ را در ﻓﺮاﯾﻨﺪ آﻟﻮدﮔﯽ زداﯾﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.