کارخانه قند ورامین
Varamin Sugar Factory
کارخانه قند ورامین در 45 کیلومتری جنوب شرقی تهران و در مجاورت شهر ورامین در سال 1313 ساخته شد.
بعدها با توسعه شهر این کارخانه در محدوده شهر قرار گرفت. ساختمانهای مسکونی، اداری و صنعتی کارخانه توسط مهندس مارکف طراحی و ساخته شد. دستگاهها و تجهیزات کارخانه از طریق کمپانی اشکودا تهیه و نصب گردید.
روزنامه اطلاعات در تاریخ 29 مهر سال 1313 گزارش میکند که عملیات اجرایی کارخانه به کلی خاتمه یافته و آماده شروع به کار است.
تیم پروژه
اطلاعات کلی
شرح
در سال 1313 پس از پایان کار معماری، نصب و تجهیز این کارخانه شروع و در سال 1314 رسما به بهرهبرداری رسید.
کارخانه قند ورامین از تاریخ 1314 به مدت سه سال فعالیت خود را ادامه میدهد ولی از سال 1317 کشاورزان کشت چغندرقند را مقرون به صرفه ندانسته و به کشت اقلام سودآور پرداختند و به مرور از فعالیت کارخانه قند کاسته و در نهایت در سال 1323 تولید چغندرقند و فعالیت کارخانه کاملا متوقف شد، درنتیجه کارخانه به شهر میاندوآب انتقال یافت.
از سال 1323 کارخانه قند ورامین با تغییر کاربری شکر خام را به شکر سفید و سپس به قند تبدیل میکند و کار به همین شکل تاکنون ادامه دارد.
مالکیت اولیه کارخانه قند ورامین در ابتدا متعلق به دولت و زیرنظر وزارت پیشه و هنر بود، پس از آن موسسات دیگری تولیت آن را به عهده میگیرند و درنهایت تا خرداد ماه 1382 تحت نظارت سازمان صنایع ملی فعالیت میکرده است. از این تاریخ و پس از اجرای طرح توسعه صنایع، کارخانه به بخش خصوصی واگذار میشود.
آقای مارکف پس از مطالعات اولیه بنای کارخانه را با توجه به وضعیت اقلیمی و آبوهوایی و با الهام از مسجد جامع ورامین با آجر اجرا و پنجرها و ورودیها را هلالی طراحی میکند، ولی سقفها را برای استحکام بیشتر در برابر برف و باران به صورت شیروانی میسازد.
بنا به گفته آقای حجت الله شیرازی که اطلاعات و آشنایی کامل به وضعیت این مجموعه دارند در اسکلت بندی این بنا به هیچوجه از جوشکاری استفاده نشده و کلیه خرپاها و اتصالات با پیچ و مهره و پرچ است.
سقف و شیروانیها تقریبا سه لایه است، دو لایه تخت و به صورت ضربدری و روی هم نصب شده و بین این دو لایه کاملا ایزوله شده است، لایه تخت اولیه به دلیل ایجاد محیط اسیدی به خاطر وجود شکر و شیره قند زودتر پوسیده و در بازسازی جدید به جای چوب از سیمان ضد اسید و ورقههای فلزی عاجدار استفاده شده است.
در این کارخانه علاوه بر سازههایی برای کارخانه، تعدادی خانههای مسکونی و سازمانی برای سکونت مهندسین و کارکنان کارخانه و خانوادههای آنها در نظر گرفته شده که گرچه تعدادی از آنها تخریب شده ولی آنچه باقی مانده حکایت از تعهد سازندگان و صلابت بناها دارد.
در طراحی اولیه بنا در عمق 4 متری، کانال انتقال فاضلاب کارخانه در نظر گرفته شده که با توجه به شیب زمین در فاصله سه کیلومتری به سطح رسیده و در نهایت از طریق کانالهای آب به زمینهای کشاورزی منتقل میشده است.
دانیل، ویکتور، شافعی، بیژن، سروشیانی، سهراب. (1382). معماری نیکلای مارکف مجموعه معماری دوران تحول.تهران: نشر دید
گزارش پژوهشی بررسی و شناسایی آثار باستانی و تاریخی-فرهنگی حوزه فرمانداری ورامین. تابستان (1382). جلد پنجم، سرپرست هیات: ابوالقاسم حاتمی، اداره کل میراث فرهنگی استان: ص 353-354