در ستایش سایه ها (نگاهی دیگر به زیبایی شناسی ژاپنی)

توجه به اتمسفر و جلوه‌ی چیزها در فضا، علاوه بر آن‌که «در ستایش سایه‌ها» را به متنی ملموس و دستِ اول تبدیل می‌کند، به نویسنده امکان می‌دهد تا خواننده را با جزئیاتی از زیبایی‌شناسی ژاپنی آشنا کند که زیبایی‌شناسانِ دیگر کمتر به آن پرداخته‌اند. برای مثال، در بحث مفصلی که درباره‌ی تلقی ژاپنی‌های قدیم از زیبایی ایدئال زنانه پیش می کشد، با توصیف هوشمندانه‌ی اتمسفرِ «وهم‌آور» و «ترسناک» اندرونی‌های تاریکِ قدیم، فاش می‌کند که زیبایی در ناب‌ترین شکلش به ضد خود بدل می‌شود: زن نوعی «سفیدی آن‌جهانی» را از خود بروز می‌دهد و به جرگه‌ی «اجنه و اشباح» تاریک‌نشین می پیوندد. یا، به عنوان مثالی دیگر، توصیفی که از فضای «ساکن» و «سنگین» اتاق‌های معابد یعنی محل مراقبه‌ی راهبان به دست می‌دهد، به‌قدری دقیق است که در خوانشی معکوس، این نکته را روشن می‌کند که معماران ژاپنی چگونه چنین اتمسفری را پدید آورده‌اند: راه نور مستقیم به شاه‌نشین یعنی نقطه‌ی کانونی اتاق باید بسته شود تا فقط بازتاب ضعیف روشنایی باغ از میان کاغذ شوجی به داخل بیاید، و سایه‌هایی که در کنج و کنارهای آن آرمیده‌اند کاملاً «ساکن و بی‌حرکت» بمانند. هنگام چشم دوختن به این روشنایی رؤیایی بیننده در واقعی بودن آن شک می‌کند و احساس می‌کند حائلی از مه در برابر چشمانش قرار گرفته که دیدش را تار می‌کند.