رد پای امام رضا (ع) در باغ قدمگاه نیشابور «کاری از شیخ بهایی به دستور شاه عباس اول از طراحی تا مفهوم»
Ghadamgah of Imam Reza (AS) in Neyshabur Garden Walk "The Work of Sheikh Bahai on the Orders of Shah Abbas Avval from Design to Concept
اشتراک گذاری
اشتراک در شبکه های اجتماعی :
گزارش خطا
نوع اندیشه‌های متفاوت که از یک شناخت عرفانی سرچشمه می‌گیرد، تأثیر بسیار در شکلگیری فضاهای انسان ساخت دارد. قدمگاه نیشابور به عنوان یکی از اماکن زیارتگاهی، متأثر از اندیشه‌های عرفانی بوده است و این مفاهیم در شکلگیری این مجموعه تأثیرگذار بوده است. در سفری که شیخ بهایی با شاه عباس صفوی در سال 1020ه.ق از اصفهان به مشهد آمده، شاه عباس دستور ساخت قدمگاه را در این محل داد و قدمگاه با طراحی وی ساخته شد. در این مقاله تلاش میشود ارتباط معماری این مجموعه با مفاهیم عرفانی بازشناسی شود. در سیر مراتب عرفان، از منازل هشتگانه‌ای یاد میشود که سالک با طی منازل هفتگانه تا مرتبه فنافی‌الله میرسد و در مرحله هشتم، از حق به سوی خلق بر میگردد. این مقاله سعی دارد، با شناخت ویژگی‌های هر یک از این مراحل، ارتباط آن را با تحت تأثیر قرارگرفتن شکلگیری باغ قدمگاه با تفکر طریقت بررسی نماید. ابتدا تفکر طریقت مورد مطالعه قرار می‌گیرد در ادامه به شناخت و معرفی باغ قدمگاه پرداخته میشود و در گام بعدی ارتباط میان این دو حوزه بر پایه مستندات موجود مورد بررسی واقع خواهند شد. این پژوهش مبتنی بر روش تاریخی، تحلیلی، تفسیری و نیز پژوهش موردی است.
In different communities, with different cultures, traditions and beliefs, various kind of beliefs stemmed from a mystical knowledge, have a great influence on the formation of man- made space. It seems that Neyshabur Ghadamgah as one of the shrines and holy places, has been influenced by the mystical knowledge and these concepts had a great effect on the formation of the complex. Ghadamgah complex has been constructed in different periods of time. This building is a symbolic memorial. But about this construction , " in his journey in 1020 AH, Sheikh Bahai with Shah Abbas Safavid came from Isfahan to Mashhad, Shah Abbas has ordered the construction of Ghadamgah in this area and this construction has been built base on his design''. Hence, we try to reanalyze the relationship between architecture of this collection and mystical thought and concepts. The research is based on historical, analytical, and interpretive methods and in the meanwhile is a case study. Here we deal with the 8-stage hierarchy which encrypts the station of Imam Reza and his footprint. In investigation conducted in the research we came across the documents related to forecourt of Ghadamgah (the steps area). These documents helped us to study the hierarchy of the garden gate and mausoleum of Ghadamgah. We see hierarchy with forecourt signs, ascending and elevating stairs as joints, walls as limiting stands in first and third courts, tops of the entrances to meaningful places such as barrel vault parts, color, geometry, silence, manifestation of nature and water, light, dome part, and the stone bearing the footnote of Imam Reza (Peace be upon him) at eighth level as a mystery and encryption. It is believed that in the journey of the mystical staircase, there exists eight step of mysticism, by passing the seven step of mysticism, the wayfarer arrives at the stage Fate in allah destruction in god, and in the eighth stage, he goes back from the Right to the Creation.Translate from Persian
This article tries to study the characteristics of each of these mystical stage and their effects on the formation of the Garden ghadamgah and its relationship with mystical thought. At first mystical thought is analyzed .then, ghadamgah garden is introduced and in the next step, the relationship between these fields is studied based on the present evidence. From the studies made on eighth level, one can infer that the eighth Imam is placed at the highest point of mysticism after evolutionary developing from the created to divine truth and then turning back from divine truth to the created. Considering the creative thought of the architect of Ghadamgah, Sheikh Bahai, and proving the world of ideas in Mulla Sadra point of view, it is inferred that Sheikh Bahai has designed the stone bearing the footnote of Imam Reza (Peace be upon him)for this place while he was aware of the place of eighth level. Our understanding from the mausoleum is that the seventh level is annihilation of self and the eighth level is union with divine life
(4.2 مگابایت)
دانلود مقاله
مشخصات مقاله
آوینی، سید محمد (1370)، جاودانگی و هنر، چاپخانه آرین، تهران.
النصبی، ابی‌القاسم‌ابن‌حوقل ( 1938)، صورة الارض، فی مدینه لیدن.
احمدی، حسن و حسینی خامنه، سیدمحمد رضا (1388)، جایگاه عالم مثال در فلسفه سهروردی، نشریهخردنامه، شماره 56، صص 69- 85 .
ارشد ریاحی، علی و واسعی، صفیه (1388)، عالم مثال از نظر ملاصدرا، فصلنامهاندیشهدینیدانشگاهشیراز، شماره 30، صص 76-81 .
امینی لاری، لیلا (1389)، عروج نفس به مشرق وجود در بینش اشراقی و دیدگاه عرفانی، مجلهبوستانادب، دوره دوم شماره 3، صص2-28.
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان (1363)، مطلعالشمس، انتشارات فرهنگسرا، تهران.
اردلان، نادر و بختیار، لاله (1380)، حسوحدتسنتعرفانیدرمعماریایرانی، ترجمه حمید شاهرخ، نشر خاک، اصفهان.
اهری، زهرا (1378)، عالم مثال و بیان فضایی آن در مکتب شهرسازی اصفهان، مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 69-78.
بدیعی، ناهید (1381)، جدارهها«حریموصل»، پایان نامه دکترا رشته معماری استاد راهنما دکتر مهدی حجت. دانشگاه تهران.
بلخاری قهی، حسن (1390)، مبانیعرفانیهنرومعماریاسلامی، پژوهشگاه فرهنگ وهنر اسلامی سوره مهر، تهران.
بورکهات، تیتوس؛ نصر، سید حسین؛ یونگ ،کارل گوستاو و والری، پل (1370)، جاودانگیوهنر، ترجمه محمد آوینی، انتشارات برگ، تهران.
بیانلو، حسن (1387)، جایگاه رمز و تمثیل در نمایش های دینی ، فصلنامه تخصصی تئاتر، شماره 41، 40، صص 40-49.
پازوکی، شهرام (1385)، پارادکس تصوف نزد اساتید و شاگردان ملاصدرا، نشریهفلسفه، شماره12، صص 94-95.
پاکدامن، بهروز (1389)، باغ و مجموعه قدمگاه نیشابور، مجلهمعماریو ساختمان، شماره22-23 ، صص62-72.
پورجعفر، محمد رضا و بهزاد، وثیق (1387)، تصویر باغ و عناصر منظر در قرآن با تأکید بر سوره الرحمن، فصلنامهعلمیپژوهشیباغنظر، سال پنجم، شماره 9، صص23-34.
جوادی، شهره (1392)، بازخوانی روایت باستانی آب و درخت در دوران اسلامی ایران، فصلنامههنروتمدنشرق، سال اول شماره 1، صص 44-47.
حاکم نیشابوری، ابوعبداله (1375)، تاریخنیشابور، ترجمه محمد بن حسین خلیفه نیشابوری، انتشارات آگه، تهران .
خوافی، شهاب الدین عبدالله (1370)، جغرافیایخراساندرتاریخحافظابرو، تصحیح غلامرضا ورهرام، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، تهران.
حسینی، سید هاشم (1390)، کاربرد تزئینی و مفهومی نقش شمسه در مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی، دوفصلنامهعلمی پژوهشیمطالعاتهنراسلامی ، شماره14، صص11-14.
خسرویان، محمد مهدی (1386)، مولوی خداوندگار عرفان، نشریهکتابماهادبیات، شماره 6 ، صص 8-11.
دامادی، محسن (1381)، شیخبهایی- ازایرانجهمیدانم، دفتر پژوهشهای فرهنگی ، تهران.
دمیرچی، شهاب الدین (1382)، شیخبهاییازجبلعاملتااصفهان، نشر خورشید آفرین، تهران.
دیباج، سید موسی (1384)، فضای نور و معماری نور، فصلنامهعلمیپژوهشیباغنظر، سال دوم شماره 3، صص48-50 .
ذهبی، سیدعباس و محرمی، فریده (1389)، مظاهر عالم هورقلیا در فلسفه اشراق و مکتب شیخیه، فصلنامهاندیشهدینیدانشگاهشیراز، شماره 35، صص 73-96 .
رجایی بخارایی، احمد علی (1389)، فرهنگاشعارحافظ، نشر علمی ، تهران .
رئیس زاده، مفید (1374)، احیایهنرهایازیادرفتهبهروایتاستادحسینلرزاده، انتشارات مولی، تهران.
رضازاده اردبیلی، مجتبی (1390)، مرمتآثارمعماریشناخت آسیبشناسی فنشناسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
رضازاده اردبیلی، مجتبی و انصاری، حمید رضا (1390)، تأثیر تفکر طریقت بر شکل گیری مجموعه مزار شیخ صفی الدین اردبیلی، نشریههنرهایزیبا- معماری و شهرسازی، شماره 48 ، صص81- 96.
زرین کوب، عبدالحسین (1344)، ارزش میراث صوفیه، انتشارات آریا، تهران.
زکریانی کرمانی، ایمان ( 1385)، جست و جوی هفت وادی عشق عطار در بنای خانه های خدا، نشریه پژوهش زبان وادبیات فارسی، شماره 7 ، صص8-12.
زمانی، احسان؛ لیلیان، محمدرضا؛ امیرخانی، آرین . اخوت، هانیه (1388)، بازشناسی و تحلیل جایگاه عناصر موجود در باغ ایرانی با تأکید بر اصول دینی – آیینی، نشریهباغنظر، شماره 11، سال ششم، صص23-34.
زینبی وند، زینب و فلسفی، حسین ( 1388)، عالم برزخ، ماهنامهعلمیتخصصیاطلاعاتحکمتومعرفت، شماره 39، صص62- 64.
سلطان القرائی، بهار (1386)، فلسفه معماری اسلامی، نشریهفلسفهوکلامعلامه، شماره 14، صص99-120 .
شاطریان، رضا (1390)، تحلیل معماری مسجد ایران، انتشارات نوپردازان، تهران.
شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1379)، عیوناخبارالرضا، ترجمه علی اکبر غفاری و حمید رضا مستفید، انتشارات صدوق، تهران.
شیندلر، هوتوم (1356)، سفرنامهخراسان، سه سفرنامه به اهتمام قدرت الله روشنی زعفرانلو، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
صادقی، مجید و یاریان، مجید (1386)، عشق از منظر شیخ اشراق، نشریه علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره دوم ، شماره 51، صص 103-118.
طاهری، علی (1380)، درآمدیبرجغرافیاوتاریخنیشابور، انتشارات شادیاخ، نیشابور.
طباطبایی، محمد حسین (١٣٧۴ )، ترجمهتفسیرالمیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، جلد 18، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حداد عادل ، غلامعلی(1377)، دانشنامه جهان اسلام ، جلد 4، انتشارات بنیاد دایره المعارف اسلامی، تهران.
عرفان منش، جلیل (1376)، جغرافیایتاریخیهجرتامامرضا (ع) ازمدینهتامرو، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
علیمردانلو، سارا؛ انصاری، مجتبی و الماسی فر، نینا (1381)، سلسله مراتب دسترسی در باغ شازده ماهان، نشریهکتابماههنر، شماره 142، صص46-55.
غفاری جاهد، مریم (1389)، دل در تصرف عقل پژوهشی در موش و گربه شیخ بهایی، نشریهفردوسی، شماره 85- 86 ، صص35-43.
فاضل زاده، زهره (1383)، مجموعهزیارتیسیاحتیقدمگاهنیشابور، پایان نامه کارشناسی رشته مرمت ابنیه تاریخی استاد راهنما: دکتر مجتبی رضازاده اردبیلی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
فاضل زاده، زهره (1392)، باغایرانی«بانگاهیبهباغهایتاریخیایرانکهبهثبتجهانیرسیدهاند»، انتشارات آبرخ، سمنان.
فلامکی، محمد منصور (1371)، شکلگیریمعماریدرتجاربایرانوغرب، موسسه نشر فضا، تهران.
فلسفی، نصراله (1364)، زندگی شاه عباس اول، جلد 1و2، انتشارات علمی، تهران.
فولادی، علیرضا (1387)، زبان عرفان، انتشارات فرگفت، تهران.
قصری، محمد (1374)، سیماییازشیخبهاییدرآیینهآثار، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
کربن، هانری (1372)، عالم مثال، ترجمه سید محمد آوینی، نشریهنامهفرهنگ، شماره 10-11، صص54-65 .
گرایلی، فریدون (1374)، نیشابورشهرفیروزه، انتشارات خاوران، مشهد.
گروتر، یورگ (1354)، مبانیزیباشناختیدرمعماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدارضا همایون، شهیدبهشتی، تهران.
معمارزاده، محمد (1386)، تصویر و تجسم عرفان در هنرهای اسلامی، انتشارات دانشگاه الزهرا، تهران.
مولوی، عبدالحمید (1349)، آثارباستانیخراسان، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران.
مهدوی پور، حسین؛ جعفری، رشید و سعادتی، پورانداخت (1392)، جایگاه جلوخان در معماری مسکونی بومی ایران، نشریهمسکنومحیطروستا، شماره 142، صص 3-18 .
نادری فر، حمیدرضا و احمدی باروق، سولماز (1389)، هندسه معناگرا و تبلور آن در ساختارهای هنر اسلامی (با تأکید بر معماری مساجد ایرانی)، نشریهکتابماههنر، شماره 146، صص24-33 .
نجیب اوغلو، گل رو (1389)، هندسهوتزییندرمعماریاسلامی، مترجم مهرداد بیدهندی، ناشر روزنه، تهران.
ندیمی، هادی (1374)، آیین جوانمردان و طریقت معماران، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی کشور، جلد دوم، صص374- 377.
نقی زاده، محمد (1383)، کعبه تجلی و تفسیر زیبایی هستی، نشریههنرهایزیبا، شماره 17، صص5-18.
نیشابوری، شیخ فریدالدین عطار (1388)، متنکاملمنطقالطیر، تصحیح و شرح از دکتر رضا انزابی نژاد و دکتر سعیدالله قره بگلو، انتشارات آیدین، تهران.
ساروی مازندرانی، ابوجعفر (1412)، مناقبآلابیطالب، تحقیق یوسف البقاعی، دارلاضواء، بیروت.
نوروزی، علیرضا(1391)، بررسی مفهومی «مفصل» در سازمان کالبدی معماری، نشریه شهر و معماری بومی، شماره 3، صص19-32.
نوروزی طلب، علیرضا (1378)، راز و رمز بینش دینی هنر، نشریههنرومعماری، شماره 40، صص117-127.
یثربی، سید یحیی (1387)، فلسفه عرفان: تحلیلی از اصول و مبانی و مسائل عرفان، دفتر تبلیفات اسلامی، قم.
یوسفیان، حسن (1388)، شریعت، طریقت و حقیقت از دیدگاه صوفیان عارف نما، نشریهپژوهشیپژوهشنامهاخلاق، سال دوم، شماره 5، صص39-68 .
www.shiayan.blog.ir
Rezazadeh,Mojtaba (1979-1980),Santuario Di Sheikh Safi Ardebil iran ,Politecnico Di Torino Facolta Di Ar chitettura Tesi Di Laurea
http://razavi-chto.irs
مسابقات
جوایز
نشریات
