شناسایی و کاربست معیارهای زیبایی شناسانه برای طراحی خیابان های محلی (مطالعه موردی: محور شرقی خیابان شهید انصاری قزوین)
The Recognition and Application of Aesthetic Criteria for Local Streets’ Design; the Case of Qazvin’s Eastern Stretch of Shahid Ansari Street
غالب فضاهای پیاده در شهرهای ما فاقد جذابیت بصری، شادابی، و کیفیت مناسب طراحی منظر برای ایجاد حس رضایت بصری در پیادگان هستند. از آنجایی که زیبایی یک مفهوم کیفی و قابل تفسیر است، در مورد ابعاد نظری و فلسفی آن به کفایت صحبت شده است. اما چالش های اصلی این مفهوم، نحوه سنجش، ارزیابی، و به کارگیری آن است. خیابان های محلی یکی از فضاهای پرمواجهه از نظر بصری است. بازآفرینی طراحی مبنا یکی از رویکردهای اخیر در طراحی فضاهای شهری است. هسته اصلی این رویکرد توجه کاربردی به مولفه زیبایی است. مردم این نوع فضا را غالبا از فاصله نزدیک و با سرعت حرکت پایین و تبعا با ضریب دقت بالا درک می کنند. بنا بر این در توجه به کیفیت زیبایی در طراحی خیابان های محلی و تبیین معیارهای آن باید از حداکثر مشارکت عمومی برای بومی سازی این مفهوم استفاده شود تا ارزش های اصیل و هویت های بومی و محله گرایانه در میان سلیقه گرایی نخبه مآبانه مغفول نماند. در این پژوهش ابتدا مبانی نظری تبیین و معیارهای کاربردی مفهوم زیبایی شناسی در پنج دسته کلی استخراج شد. سپس در نمونه موردی این پژوهش با تبیین ویژگی های خاص خیابان شهید انصاری در متن بافت تاریخی شهر قزوین به بررسی چگونگی کاربست مفهوم زیبایی شناسی در قالب زیرمعیارهای این پنج دسته اصلی پرداختیم. در این مرحله از روش پیمایشی با ابزار مشاهده و پرسش نامه به جمع آوری داده پرداخته شد. برای اولویت سنجی این پنج معیار از نظر مردم، آن ها را در قالب گویه های ساده تبدیل به ۲۵ کیفیت کاربردی در قالب پرسش نامه تبدیل شدند. سپس با تحلیل پرسش نامه ها به اولویت سنجی معیارها از دیدگاه مردم پرداخته شد. بر اساس اولویت های سنجش شده از طرف مردم، ۱۵ شاخص معنادار ارزیابی شدند (بالای ۵۰% ارزشیابی)، که از این میان، شاخص های توجه به کیفیت ابنیه تاریخی (۶/۹۳%) و توجه به فرهنگ بومی (۸/۸۵%) در طراحی خیابان محلی مورد نظر ارزش بالاتری داشتند. همچنین شاخص های تعادل در ارتفاع (۶/۵۶%) و سازگاری میان اجزای ساختمان (۲/۵۵%) از درجه اهمیت کمتری نسبت به سایر شاخص ها برخوردار بودند و یا از نظر مفهومی مردم ارتباط کمتری با آن برقرار کردند.
Most pedestrian spaces in our cities lack the visual appeal, vividness and landscaping to offer pedestrians any satisfaction. Since the concept of beauty is qualitative and subject to interpretations, and enough has been said about it from theoretical and philosophical points of view, the main challenge here remains in how to measure, assess and apply beauty. One visually encounters a lot of things in local streets. The recreation of the base design is one of the recent approaches to urban design, at whose core lies an applied attention to beauty. People conceive this type of space from a near distance and at low speeds, which naturally brings with it high degrees of attention. As a result, the explanation of aesthetic criteria in the quality of beauty in the design of local streets demands maximal public contribution in order to domesticise the concept and prevent authentic values and domestic identities from being neglected by an elitist mannerism. The present research started with explaining theories and extracting applied aesthetic criteria in five categories. It then went on to examine these on Qazvin’s Shahid Ansari Street in the city’s historic district. This was based on a survey based on observations and questionnaires. To find out how people prioritise the five criteria they were broken into 25 simple qualitative aphorisms in questionnaires, to be analysed later. Of people’s priorities 15 were found to be meaningfully high (ranked above 50%), among which attention to the quality of historic buildings came top (93.6%) followed by attention to domestic culture (85.8%) for designing the local street in question. Least important criteria were considered to be the balance between building heights (56.6%) followed by the harmony between various building components (52.2%), meaning people were feeling less connected to the latter.
(254.9 کیلوبایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
احمدي، بابک. حقيقت و زيبايي، تهران: نشر مرکز، 1378.
بهزادفر، مصطفي و فريبرز قربانيپور و ماهفريد منصوريان و رضا يوسفي. ساختارها؛ استانداردهاي برنامهريزي و طراحي شهري انجمن شهرسازي امريکا، تهران: آذرخش، 1390.
پاکزاد، جهانشاه. راهنماي طراحي فضاهاي شهري در ايران، تهران: وزارت مسکن و شهرسازي، 1384.
ــــــــ . مباني نظري و فرايند طراحي شهري، تهران: وزارت مسکن و شهرسازي، 1391.
سليماني، بهزاد و محمدحسين حليمي. «رهيافتهاي زيباييشناسي به مثابة طراحي و توسعة محصول»، در باغ نظر، ش 16 (بهار1390)، ص 79-92.
شاملو، شبنم و فرح حبيب. «تبيين مفهوم شناختي معيارهاي زيباشناسي در منظر شهر»، در هويت شهر، ش 16 (زمستان 1392)، ص 5-14.
شيعه، اسماعيل. مقدمهاي بر مباني برنامهريزي شهري، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، 1371.
صفوي، سيدعلي. زمينههاي تحقق برنامههاي طراحي شهري در ايران، تهران: انتشارات راهدان، 1391
کارمونا، متيو و همکاران. مکانهاي عمومي، فضاهاي شهري، ابعاد گوناگون طراحي شهري، ترجمة فريبا قرائي و همکاران، تهران: دانشگاه هنر تهران، 1391.
کالن، گوردون. گزيدة منظر شهري، ترجمة منوچهر طبيبيان، دانشگاه تهران، 1382.
گروتر، يورگ کورت. زيباييشناسي در معماري، ترجمة جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همايون، دانشگاه شهيد بهشتي، 1388.
گلکار، کوروش. «محيط بصري شهر؛ سير تحول از رويکرد تزييني تا رويکرد پايدار»، در علوم محيطي، ش 20 (تابستان 1387)، ص 95- 114.
ليت، کالين، «تجربة زيباييشناختي»، ترجمة فرزانه عليا، در خيال، ش 7 (پاييز 1382)، ص 34-49.
مطهري، مرتضي. فلسفة اخلاق، تهران: انتشارات صدرا، 1390.
نقيزاده، محمد و عميدالاسلام ثقةالاسلامي و سعيد بشيري. «فرايند طراحي فضاي شهري بر مبناي اصول زيباييشناختي ايرانيـ اسلامي»، در مطالعات شهر ايراني اسلامي، ش 11 (بهار 1392)، ص 41-52.
نقيزاده، محمد. «زيباييشناسي، فرم و فضاي معماري شهر»، در مجموعه مقالات گردهمايي زيباييشناسي کاربردي، تهران: مرکز مطالعات و تحقيقات هنر وزارت ارشاد اسلامي، 1381.
ــــــــ . «مباني فلسفي زيباييشناسي طراحي محيط و منظر ايراني»، در فصلنامة محيطشتاسي، ويژهنامة طراحي محيط، ش 31 (بهار 1382)، ص 61-80.
ــــــــ . اصول طراحي شهري، تهيه و تنظيم معاونت آموزشي پژوهشکدة مديريت شهري و روستايي سازمان شهرداريها و دهياريهاي کشور، تهران: پژوهشکدة فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهي، 1389.
وزارت مسکن و شهرسازي، آييننامة طراحي راههاي شهري، بخش 8، تهران: مرکز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران، 1375.
Carmona, M., et al. “Visual Dimension”, in Public Places, Urban Spaces, Boston, MA: Architectural Press, 2003, pp. 146-147.
Cullen, G. The Concise Townscape, Routledge, 1961.
Galdindo, M.P. & M.C. Hidalgo. “Aesthetic Preferences and the Attribution of Meaning”, in International Journal of Psychology, 40 (1) (Feb. 2005), p. 19-27.
Safavi, A. “Iranian Public Culture, an Opportunity to Promote Quality of Urban Design Projects’ implementation”, in Journal of Naghsh-e- Jahan, 7(4) (winter 2018), pp. 61-72.
“Ministry of Roads & Urban Development” in Urban Roads Design Regulations, 1996, 1, pp. 8-11.
مسابقات
جوایز
نشریات