دگرگونی ورودی دهم (مسجد جامع اصفهان) در گذر زمان

گزارش خطا
نویسنده : نسرین پورعیدیوند، عيسی اسفنجاری کناری
محل انتشار : نشریه صفه 78
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
زبان : فارسی
دوره : 27
شماره : 78
زمان انتشار : پاییز 1396

ورودي مفصل ارتباطي بين درون و بيرون بنا است که، علاوه بر نسبت سنجيدة آن با گذرهاي مجاور، نقش تنظيم‌کنندة ارتباطات دروني و بيروني را دارد. ورودي شمالي مدرسة مظفري يکي از ورودي‌هاي ده‌گانة مسجد جامع اصفهان معرفي شده است. فضاي ورودي بخشي از ساختار آل مظفري بنا است که، به دليل تغييرات و الحاقات متعدد، آنچه امروزه از اين ورودي مشاهده مي‌شود فضايي گنگ و داراي ابهام است. هدف از اين پژوهش شناسايي، تحليل، و رفع ابهام پيرامون اين فضا و فهم نقش گذشتة آن با استفاده از بررسي‌ها و برداشت‌هاي دقيق ميداني، کنکاش در ساختار موجود، بررسي اسناد و مدارک مکتوب، و همچنين مقايسة تطبيقي است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد که اين فضا در مقايسه با 9 ورودي ديگر مسجد جامع و بر اساس شواهد موجود فاقد اندام‌هايي نظير پيش‌طاق، درگاه، سردر، دالان، يا هشتي است. همچنين وجود گشايش‌هاي متعدد و يک زوج پلکان در بدنة بيروني مجاور اين فضا و فاصلة بين آن و گذر شمالي مسجد و آثار معماري موجود در اين فاصله همگي حاکي از اين است که حد فاصل اين فضا تا گذر شمالي مسجد ساختارهايي داشته که امروزه به طور کامل از ميان رفته‌اند. چنين فرايندي سبب شده اين فضا به‌مرور از يک مفصل ارتباطي دروني به يک سردر ورودي مرتبط با گذر شمالي مسجد مبدل شود.

(2.0 مگابایت) دانلود مقاله  

مشخصات مقاله

مراجع :

آرشيو پايگاه ميراث فرهنگي (پايگاه ميراث جهاني در مسجد جامع عتيق).

آيتاللهزاده شيرازي، باقر و محمدکريم پيرنيا و محمود ماهرالنقش. مساجد جامع ايران: مسجد جامع اصفهان، تهران: موزة رضا عباسي، 1358.

ابونعيم اصفهاني، حافظ. ذکر اخبار اصفهان، ترجمة نورالله کسايي، تهران: سروش، 1377.

اسفنجاري کناري، عيسي. «مطالعه و پژوهش معماري مسجد جامع ده نو ميبد». در اثر، ش 38 و 39 (پاييز 1384)، ص 3-53.

اسفنجاري کناري، عيسي و اميرحسين کريمي. طرح پژوهشي مطالعه، آسيبشناسي و طرح حفاظت سردر مسجد جامع ارگ بم، بم: مرکز اسناد پايگاه ميراث جهاني، 1387.

اقبال آشتياني، عباس. تاريخ مغول از حملة چنگيز تا تشکيل دولت تيموري، تهران: اميرکبير (مرکزي)، 1364.

پوپ، آرتور. معماري ايران، ترجمة غلامحسين صدري افشار، تهران: اختران، 1388.

پورعيديوند، نسرين. طرح مرمت و ساماندهي سردر مدرسه مظفري مسجد جامع اصفهان. پاياننامة کارشناسي ارشد مرمت بنا، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکدة مرمت، 20 دي 1395.

جابري انصاري، محمدحسن. تاريخ اصفهان و ري و همة جهان، اصفهان: حسين عمادزاده، 1321.

جبلعاملي، عبدالله. «مسجد جامع اصفهان». در وبگاه خانة معماران آرمانشهر، 2/7/1387، (دستيابي در 28فروردين1395):

http://www.armanshahr.org/1-X-25-0-63

ــــــــ . «تاريخ تحولات مسجد جامع اصفهان»، در اثر، ش 61 (تابستان 1392)، ص 29-66.

جناب، علي. آثار و ابنية تاريخي اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان، مرکز اصفهانشناسي و خانة ملل، 1386.

حاجيقاسمي،کامبيز. گنجنامه: مساجد، تهران: دانشگاه شهيد بهشتي، 1378.

حسينآبادي، مصطفيمهدي. مطالعه و بررسي ادوار مختلف تاريخي و معماري مدرسة مظفري و چگونگي وابستگي آن به مسجد جامع اصفهان، طرح مرمت و بازسازي جبهة شرقي مدرسة مظفري، پاياننامة کارشناسي ارشد مرمت بنا، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت، 1376.

خطيبي، نادر. بررسي و مطالعه تزيينات و عملکرد ورودي در مسجد جامع اصفهان (مرمت کتيبه سردر باب الدشت)، پاياننامة کارشناسي ارشد مرمت آثار، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت، 1372.

خليلي، فرنگيس. بررسي آسيبها و تعميرات صورتگرفته در سردر شمال شرقي مسجد جامع اصفهان، پاياننامة کارشناسي ارشد مرمت آثار، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت، 1394.

حليمي، محمدحسين. زيباييشناسي خط در مسجد جامع اصفهان، تهران: انتشارات قدياني، 1390.

رفيعي مهرآبادي، ابوالقاسم. آثار ملي اصفهان، تهران: انجمن آثار ملي، 1352.

رئيسالسادات، تهمينه و جواد عباسي و حسين مرادينسب. «نقش آل مظفر در تمدن اسلامي»، در تاريخ در آينة پژوهش، ش 2 (تابستان1390)، ص 83-106.

ستوده، حسينقلي. تاريخ آل مظفر (جلد 1 و2)، دانشگاه تهران، 1346.

سلطانزاده، حسين. فضاهاي ورودي در معماري سنتي ايران، تهران: دفتر پژوهشهاي فرهنگي، 1372.

سمرقندي، کمالالدين عبدالرزاق. مطلع سعدين و مجمع بحرين (جلد اول)، به اهتمام عبدالحسين نوايي، تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1383.

صالحيکاخکي، احمد و بهاره تقوينژاد و آزاده همتي. «بررسي اجمالي طرحهاي دورة آل مظفر بر اساس نقوش کاشيکاريهاي صفة عمر در مسجد جامع اصفهان»، در اثر، ش 61 (تابستان 1392)، ص 91-112.

قوچاني، عبدالله. گفتگوي شخصي با نسرين پورعيديوند (ايميل)، تير 1395.

کتبي، محمود. تاريخ آل مظفر، به اهتمام عبدالحسين نوايي، تهران: چاپخانة سپهر، 1364.

کريمي، خاطره. گزارش تعميرات مسجد جامع اصفهان (1351-1385)، اصفهان : مرکز اسناد ميراث فرهنگي، 1385.

کوست، پاسکال. بناهاي دورة اسلامي ايران (ازآغاز تا 1218ش)، ترجمة آتوسا مهرتاش، تهران: مؤسسة تاليف و ترجمه و نشر آثار هنري متن، 1390.

گالديري، ائوجنيو. مسجد جامع اصفهان. ترجمة عبدالله جبلعاملي. تهران: مؤسسة تاليف و ترجمه و نشر آثار هنري متن، اصفهان: سازمان ميراث فرهنگي کشور، 1370.

ــــــــ . مسجد جامع اصفهان، ترجمة عبدالله جبلعاملي، تهران: مؤسسة تاليف و ترجمه و نشر آثار هنري متن، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خوراسگان، 1392.

ــــــــ . مسجد جمعه اصفهان در دوران آل بويه، ترجمة حسينعلي سلطانزاده پسيان، تهران: انتشارات سازمان ملي حفاظت آثار باستاني ايران، بيتا.

گدار، آندره. «مسجد جامع عتيق اصفهان»، در مجلة هنر و مردم، ش 61 و 62 (1346)، ص 65-67.

گدار، آندره و يدا گدار و ماکسيم سيرو. آثار ايران (4)، ترجمة ابوالحسن سروقد مقدم، مشهد: بنياد پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي، 1368، 1371.

گرابار، اولگ. مسجد بزرگ اصفهان، ترجمة محمدعلي موسوي فريدني، اصفهان: انتشارات ماني، 1388.

مافروخي اصفهاني، مفضل بن سعد. محاسن اصفهان، ترجمة حسين بن محمد آوي (قرن هشتم)، به کوشش عباس اقبال آشتياني، اصفهان: سازمان فرهنگي، تفريحي شهرداري اصفهان، 1385.

مرکز اسناد ميراث فرهنگي اصفهان.

معماريان، غلامحسين. مسجد جامع اصفهان، به اهتمام محمدعلي طبرسا، تهران: مرکز مطالعاتي و تحقيقاتي شهرسازي و معماري، 1389.

ميرجعفري، حسين. تاريخ تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي، و فرهنگي ايران در دورة تيموريان و ترکمانان، تهران: سمت، 1386.

ميرحسيني، محمدحسن. آل مظفر، تهران: دفتر پژوهشهاي فرهنگي، 1387.

ويلبر، دونالد و ليزا گلمبک. معماري تيموري در ايران و توران، تهران: سازمان ميراث فرهنگي کشور، 1374.

ويلبر، دونالد نيوتن. معماري اسلامي ايران در دورة ايلخانان، ترجمة عبدالله فريار، تهران: شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، 1393.

هنرفر، لطفالله. گنجينة آثار تاريخي اصفهان، اصفهان: کتابفروشي ثقفي، 1350.

هيلنبراند، رابرت. معماري اسلامي: فرم عملکرد و معني، ترجمة ايرج اعتصام، تهران: شرکت پردازش و برنامهريزي شهري، 1379.

Grabar, Oleg. The Great Mosque of Isfahan, London: I.B.Tauris, 1990.

Jung, Michael. The Wall Paintings of the Great Mosque of Isfahan, Italy: Nardini editore, 2016.

Saiedi-Anaraki, F. & B. Genito. “FROM THE EXCAVATION TO THE ARCHIVE: ADAMJI (A.RCHAEOLOGICAL D.IGITAL A.RCHIVE M.ASJED-I J.OM‘E AT ISFĀHĀN). A JOINT IRANIAN/ITALIAN PROJECT”, in Journal of Newsletter Archeologia (CISA), No. 0 (2011), pp.101-121.

مسابقات

جوایز

نشریات

منابع اینترنتی :

http://sofeh.sbu.ac.ir/