تبارشناسی فضاهای انحصاری در نواحی ساحلی پیراشهری کرانه ی جنوبی دريای مازندران از چيستی تا نقش پذيری در سامانه های قانونی و برنامه ريزی

گزارش خطا
نویسنده : رضا خیرالدین، مائده هدايتی فرد
محل انتشار : نشریه صفه 78
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
زبان : فارسی
دوره : 27
شماره : 78
زمان انتشار : پاییز 1396

از مهم‌ترين دغدغه‌هاي برنامه‌ريزان شهري و منطقه‌اي تخصيص عادلانة فضا به فعاليت‌هاي متنوع است. دخالت عواملِ چندگانه به کوشش‌هايي به منظور انجام برنامه‌ريزي‌هاي پيچيده براي برقراريِ توازن ميان خواست‌ها و منابع مي‌انجامد. بي‌ترديد اين امر در زمين‌هاي باارزش محيط طبيعي، همچون زمين‌هاي ساحلي، جنگلي، کشاورزي، و غيره، اهميتي دوچندان مي‌يابد. از آنِ خود کردن فضاهاي عمومي‌ــ همچون زمين‌هاي ساحلي و يا زمين‌هايِ باارزش ملي‌ــ به‌ويژه در نواحيِ ساحلي پيراشهري، جرياني است که هم در کشورهاي بيشتر توسعه‌يافته و هم در جوامع کمتر توسعه‌يافته قابل مشاهده است. در شرايطي که در ظاهرِ امر، اين فرايند در همة جوامع يکسان جلوه مي‌کند، در چيستي اين پديده و چگونگي مواجهة سامانه‌هاي برنامه‌ريزي و قانون‌گذاري تفاوت‌هايي هست. در نوشتار حاضر کوشش مي‌شود که با استفاده از رويکرد کيفي روش‌شناسي و به‌کارگيري روش تحليل اسنادي و فنون فيش‌برداري و کدگذاري مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته با کنشگرانِ مطلع، نخست چارچوبي گونه‌شناسانه از فضاهاي انحصاري در محدودة مورد مطالعه و سپس تحليلي از فرصت‌ها و محدوديت‌هاي سامانه‌هاي برنامه‌ريزي و قانوني براي پايش و مهار انحصاري شدن فضا عرضه شود. به اين منظور 27 سند برنامه‌ريزي طي بازة 70 سال (1327-1396) و نيز قوانين، آيين‌نامه‌ها، و مصوبات ملي و منطقه‌اي از 1307 تا 1396 بررسي شدند. همچنين 12 مصاحبة نيمه‌ساختاريافته با کنشگران با دانش محلي انجام شده است. برون‌دادهاي اين پژوهش نشان داده‌اند که دو گونة اصلي از فضاهاي انحصاري در اين محدوده هستند که شامل فضاهاي انحصاري شکل‌گرفته با قدرت اقتصادي و فضاهاي انحصاري شکل‌گرفته با قدرت سياسي مي شوند که در چارچوب گفتماني مصرف و فرهنگ ساختار يافته‌اند. همچنين، در شرايطي که شکل‌گيري فضاهاي انحصاري از سازوکارهاي تدوين برنامه‌ و قانون قدمتِ بيشتري دارد، اين بسترهاي نهاديِ رسمي (برنامه‌ريزي و قانون‌گذاري) براي رويارويي با پديدة انحصاري شدن فضا در نواحي ساحلي پيراشهري، با کاستي‌هايي چون کاستي در اجرا، بخشي‌نگري، تصويب مصوبات متعارض، و اولويت‌دهي به منافع سازماني به جاي منافع عمومي مواجه‌ هستند.

(299.8 کیلوبایت) دانلود مقاله  

مشخصات مقاله

مراجع :

بانک ملي ايران، ادارة آمار و بررسيهاي اقتصادي و مالي، تاريخچة تنظيم برنامه هفتسالة عمران و آباداني ايران، ضميمه شماره 98: بانک ملي ايران، 1327.

تارنماي بنياد مستضعفان و جانبازان، دسترسي در 13 شهريور 1396

http://www.irmf.ir/About-Us/History.aspx

پهلوي، رضا، سفرهاي رضاشاه پهلوي به خوزستان و مازندران، به کوشش هارون وهومن، تهران: انديشة خلاق، 1385.

زماني، رضا. «سيکلهاي اقتصاد سياسي ايران از انقلاب مشروطه تا اوايل دهة 1390»، در فصلنامة مجلس و راهبرد، ش 91 (پاييز 1396)، ص 5-34.

ستاري، س. اقتصاد سياسي خصوصيسازي در ايران معاصر، رسالة دکتري، دانشگاه تهران، دانشکدة حقوق و علوم سياسي، 1389.

هدايتيفرد، مائده. تبيين سازوکارهاي توليد فضاي انحصاري در نواحي ساحلي پيراشهري: کرانه جنوبي درياي کاسپين. پاياننامة دکتري شهرسازي،استاد راهنما: رضا خيرالدين، تهران:دانشگاه علم وصنعت ايران، دانشکدة معماري و شهرسازي، 24 آبان 1396.

Ahmed, J.U. “Documentary Research Method, New Dimensions”, in Journal of Management and Social Science, 4(1) (2015), pp. 1-14.

Alvarez, M.J. Golden Ghettoes: Golden Communities and Class Residential Segregation in Montevideo, Uruguay, Rep. No. 02/2005 (Research and Training Network Urban Europe).

Atkinson, R. & S. Blandy. “Introduction: International Perspectives on the New Enclavism and the Rise of Gated Communities”, in Housing Studies, 20(2) (2005), pp. 177–186, Access at: http//dx.doi.org/10.1080/0267303042000331718

Aurigi, Alessandro & Stephen Graham. “Virtual Cities, Social Polarisation and The Crisis In Urban Public Space”, in Journal Of Urban Technology, Vol. 4, No. 1 (1997), pp. 19-52.

Bagaeen, Samer. “Gated urban life versus kinship and social solidarity in the Middle East”, in Bagaeen, S. and Uduku, O. (eds.), Gated Communities: Social Sustainability in Contemporary and Historical Gated Developments, Earthscan, London, 2010.

Banerjee, T. “The Future of Public Space: Beyond Invented Streets and Reinvented Places”, in APA Journal, 67 (1) (2001), pp. 9-24

Baycan Levent, T. & A. Gülümser. “Gated Communities from The Perspective of Developers”, in Land Use and Water Management in A Sustainable Network Society, EURODIV PAPER 51 (2007), pp. 1–19.

Bodnar, J. & V. Molnar. “Reconfiguring Private and Public: State, Capital and New Housing Developments in Berlin and Budapest”, in Urban Studies, 47(2) (2010), pp. 789–812.

Brower, D. & W. Dreyfood. “Public Access to Ocean Beaches: If You Find a Parking Space, How Do You Get to The Beach”, in Coastal Zone Management Journal, 5 (1/2) (1979), pp. 61-81.

Bryman, A. Social Research Method, Oxford University Press, 2001.

Carmona, M. & T. Heath & O. Taner & S. Tiesdell. Public Places Urban Space, The Dimensions of Urban Design, Architectural Place, 2003, DOI: 10.1080/17549175.2014.909518

Cartlidge, N. Whose Beach Is It Anyway, Conference Paper, 2013.

Ellin, N. Architecture of Fear, New York: Princeton Architectural Press, 1997.

Erkip, F. “The Rise of the Shopping Mall In Turkey: The Use And Appeal Of A Mall In Ankara”, in Cities, Vol. 22, No. 2 (2005), pp. 89–108.

Gezici, F. & Tuba Inal Cekic. “Gated Communities Leading The Development On The Periphery Of Istanbul Metropolitan Area”, in ITU A|Z, Vol. 6, NO. 2 (2009), pp. 73-97.

Glasze, G. & A. Alkhayyal. “Gated Housing Estates In The Arab World: Case Studies In Lebanon And Riyadh”, in Saudi Arabia. Environment And Planning B: Planning And Design, 29(3) (2002), pp. 321-336.

Godfrey, B. & O. Arguinzoni. “Regulating Public Space On The Beachfronts Of Rio De Janeiro”, in The Geographical Review, 120(1) (2012), pp. 17-34.

Harvey, D. “The Right to The City”, in New Left Review, Vol. 53 (September/October 2008), pp. 23–40.

Kheyroddin, R. & M. Hedayatifard. “Actors and Processes behind Exclusiveness of Coastal Lands: From Institutional Aspects to Spatial Outputs, Middle Shoreline of Caspian Sea of Iran”, in Jean-Marie BRETON & Olivier DEHOORNE & Jean-Marie FURT (eds.), Spaces an Island and Coastal Environments, Accessibility - Vulnerability – Resilience, Editor Paris, Karthala, 2015, pp. 158-177.

Kheyroddin, R. & M. Hedayatifard. “The Production of Exclusive Space in Coastal Pre-Urban Areas: Causes and Motivations: Middle Shoreline of Caspian Sea in North of Iran”, in Journal of Coastal Conservation, Vol 21(3) (2017), pp. 333-341.

Kheyroddin, R. & Hedayatifard, M. “From Social Segregation to Exclusive Public Shoreline Access: Coastal Gated Communities on the middle Shoreline of the Caspian Sea, North of Iran”, in Journal of Urban Planning and Development, Vol 143(3) (2016), Accessed at: https://doi.org/10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000399)

Kirby, A. “The Production of Private Space and Its Implications for Urban Social Relations”, in Political Geography, 27 (2008), pp. 74-95.

Kohn, M. Brave New Nighborhood: The Privatization Of Public Space, New York: Routledge, 2004.

Lefebvre, H. The Production of Space, Oxford and Cambridge (MA.): Blackwell, 1996.

Low, S. “The Erosion Of Public Space And The Public Realm: Paranoia, Surveillance And Privatization in New York City”, in City And Society, Vol. 8, Issue. 1 (2006), pp. 43-49.

Low, S. & N. Smith. (Eds,). The Politics of Public Space, London: Routledge, 2006.

Madden, D.J. “Revisiting The End of Public Space: Assembling The Public in an Urban Park”, in City & Community, 9 (2) (2010), pp. 187–207.

Magalhaes, Claudio De. & F. Trigo. “Contracting Out Publicness: The Private Management of the Urban Public Realm and Its Implication”, in Progress in Planning, 115 (January 2016), pp. 33-45.

Melik, R. & I. Aalst & J. Weesep. “The Private Sector And Public Space In Dutch City Centres”, in Cities, 26 (2009), pp. 202–209.

Mitchell, D. “The End of Public Space? People’s Park, Definitions of The Public and Democracy”, in Annals of The Association of American Geographers, 85(1) (1995), pp. 108-133.

________ . The Right to The City: Social Justice and The Fight for Public Space, New York: The Guilford Press, 2003.

Mogalakwe, M. “The Use Of Documentary Research Methods In Social Research”, in Journal Of African Sociological Review, 10(1) (2006), pp. 221-230.

Newman, O. “Defensible Space: A New Physical Planning Tool For Urban Revitalization”, in Journal Of The American Planning Association, 61 (1995), pp. 149-155.

Pogue P. & V. Lee. “Providing Public Access To The Shore: The Role Of Coastal Zone Management Programs”, in Coastal Management, 27(2-3) (1999), pp. 219-237.

Pow, Ch. “Consuming Private Security: Consumer Citizenship And Defensive Urbanism in Singapore”, in Theoretical Criminology, 17(2) (2013), pp. 179-196.

Samara, TR. “Policing Development: Urban Renewal As Neo-Liberal Security Strategy”, in Urban Studies, 47(1) (2010), pp. 197–214.

Slangen, Ron H. The Role Of Public-Private Partnership In Urban Park Management: An Evaluation Of Bryant Park, New York City. Thesis, Faculty Of Architecture And Planning Columbia University, 2005.

Sorkin, M. Variations On a Theme Park: The New American City and The End of Public Space, New York: Hill and Wang, 1992.

Staeheli, L.A. & D. Mitchell. “Locating The Public”, in Research And Practice, Progress In Human Geography, 31(6) (2007), pp. 792–811.

Townshend, I. “From Public Neighbourhoods to Multi-Tier Private Neighbourhoods: The Evolving Ecology of Neighbourhood Privatization”, in Calgary, Geojournal, 66 (2006), pp. 103–120, DOI 10.1007/S10708-006-9010-7.

Vistad O. & M. Skår & L. Wold & M. Mehmetoglu. “Balancing Public Access And Privacy in Developed Coastal Zones: Factors Influencing Attitudes Towards Potential Management Options”, in Journal Of Outdoor Recreation And Tourism, 3-4 (2013), pp. 7–18

Viswambharan. A. & K. Ravi Priya. “Documentary Analysis as a Qualitative Methodology to Explore Disaster Mental Health: Insights from Analyzing a Documentary on Communal Roits”, in Journal Of Qualitative Research, Sage, pp. 1-17.

Webster, C. “Property Rights and the Public Realm: Gates, Green Belts, and Gemeinschaft”, in Environment and Planning B, 29 (2002), pp. 397–412.

Wehmeir, S. & S. Hornby. Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, Comelsen, 2000.

Zaireen, A. & K. Hussin & A.L. Maslinda & M.Y. Norhidayah & M.N. Razali & M.N. Noorsidi Aizuddin & A.H. Mohammed & Z. Siti Radiaton Adawiyah. “The Interpretations Of Gated Communities From The Malaysian Gating Experience”, in Jurnal Teknologi, 73(5) (2015), pp. 17–24.

مسابقات

جوایز

نشریات

منابع اینترنتی :

http://sofeh.sbu.ac.ir/