شكل گيرى الگوى فضايى "میدان توپخانه" در شهر قاجارى
در اين مقاله با هدف درك چگونگى شك لگيرى الگوى فضايى در شهر ايرانى، به پی گيرى پيشينة اين فضا و عوامل « ميدان توپخانه » بنيادين دخيل در شك لگيرى آن پرداخته شده است. به اين منظور ابتدا پيشينة استقرار توپ در ميدان شهرى و سپس چگونگى استقرار دائمى توپها و توپچيان در ميدان ارگ و در نهايت شك لگيرى و تثبيت الگوى فضايى ميدان توپخانه را به مثابه مراحل پيوستة روند تدريجى شك لگيرى اين الگوى فضايى بررسى شده است. اين بررسى مبتنى بر منابع مكتوب و تصويرى دست اول و دست دوم و تحليل و ارزيابى شواهد موجود در قالب روش تفسيرى تاريخى صورت پذيرفته است . مبتنى بر نتايج به دست آمده روند شك لگيرى ميدان توپخانه اي نچنين است: پس از تجهيز ايرانيان به توپخانه توپ در ميدان عمومى حكومتى شهر به مثابه نمادى از قدرت و پيروزى مستقر شد. به تدريج به واسطة بروز ناامنى در مناطق داخلى كشورْ تو پهاى مستقر در ميدان به ابزار واقعى دفاع بدل شد. اين تغيير با محصوريت ميدا ن در ميان برج و باروى ارگ و استقرار دائمى نظاميان توپچى هماهنگ شد و به اين ترتيب كيفيت فضايى تاز هاى شك لگرفت كه به پيدايش ميدانى عمومى حكومتى نظامى انجاميد. ضرورت استقرار دائمى تو پها و توپچيان در اين ميدانْ شك لگيرى تدريجى حجر ههايى را در پيرامون آن موجب شد. به اين ترتيب كيفيت فضايى و مشخصات كالبدى مذكور به اين ميدان هويتى منحصرب هفرد بخشيد و به تدريج"میدان توپخانه"به الگویی مشخص در شهر ایرانی بدل شد.
(1.6 مگابایت) دانلود مقالهمشخصات مقاله
اعتمادالسلطنه، ميرزا محمدحسن بن على. الماثر و الاثار. به كوشش: ايرج افشار. تهران: اساطير، 1363- 1368
-------------------------. روزنامة خاطرات اعتمادالسلطنه، مربوط به سال هاى 1292 تا 1313هجرى قمرى. مقدمه و فهرست ها: ايرج افشار. تهران: اميركبير،1379.
-------------------------. مرات البلدان، ج 1. تصحيح: عبدالحسين نوايى، ميرهاشم محدث. تهران: دانشگاه تهران، 1367.
افسر، كرامت الله. تاريخ بافت قديم شيراز. تهران: انجمن آثار ملى، 1353.
امداد، حسن. شيراز در گذشته و حال. شيراز: اتحادية مطبوعات فارس،1341.
امين لشكر، قهرمان. روزنامة خاطرات امي نلشكر: وقايع سا لهاى 1306-1307 ه.ق. به كوشش: ايرج افشار، محمدرسول درياگشت. تهران: اساطير، 1378.
اورسل، ارنست. سفرنامة اورسل. مترجم: على اصغر سعيدى. تهران: شركت افست، 1353.
بروگش، هينريش. در سرزمين آفتاب (دومين سفرنامة هاينريش بروگش). مترجم: مجيد جليلوند. تهران: نشر مركز، 1374.
پوراحمد، احمد. جغرافيا و ساخت شهر كرمان. تهران: دفتر مركزى جهاد دانشگاهى، 1370.
تاورنيه، ژان باتيست. سفرنامة تاورنيه. مترجم: ابوتراب نورى. مصحح: دكترحميد شيرانى. تهران: كتابخانة سنايى، 1369.
تورنتن، لين. تصاويرى از ايران: سفر كلنل كلمبارى به دربار شاه ايران، 1249 تا 1265هجرى قمرى. زير نظر: على بلوكباشى. تهران: دفتر پژوهش هاى فرهنگى، 1374.
تهامى، جواد. ايران قديم. به كوشش: داريوش تهامى، فرشاد ابريشمى.تهران: ابريشمى فر، 1384.
ذكاء، يحيى. ارتش شاهنشاهى ايران از كوروش تا پهلوى. تهران: وزارت فرهنگ و هنر، 1350.
تاريخچة ارگ سلطنتى و راهنماى كاخ گلستان. تهران: انجمن آثار ملى، 1349.
ذكاء، يحيى و محمدحسن سمسار. تهران در تصوير، ج 1، تهران: سروش، 1369.
روزنامة ايران، ج 2. تهران: كتابخانة ملى جمهورى اسلامى ايران، 1375.
سرنا، كارلا. سفرنامة مادام كارلا سرنا، آدم ها و آيين ها در ايران. مترجم: على اصغر سعيدى. تهران: كتابفروشى زوار، 1362.
شاردن، ژان. سفرنامة شاردن، ج 4. مترجم: محمد عباسى. تهران: اميركبير، 1336.
صنيع الملك غفارى، ميرزا ابوالحسن خان. روزنامة دولت علية ايران، ج .1 تهران: كتابخانة ملى جمهورى اسلامى ايران، 1370.
طباطبايى، جواد. ديباچه اى بر نظرية انحطاط ايران، ج 1. تهران: مؤسسة نگاه معاصر، 1380.
عين السلطنه سالور، قهرمان ميرزا. روزنامة خاطرات عين السلطنه، ج 1. به كوشش: مسعود سالور، ايرج افشار. تهران: اساطير، 1374.
فخارى تهرانى، فرهاد. بازخوانى نقش ههاى تاريخى شهر تبريز. تهران: شركت مادرتخصصىِ عمران و بهسازى شهرى ايران، 1384.
كرزن، جرج. ن. لرد. ايران و قضية ايران، ج 2. مترجم: وحيد مازندرانى. تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1350.
كسروى تبريزى، احمد. تاريخ مشروطة ايران، ج 1. تهران: اميركبير، 2537.
كمپفر، انگلبرت. سفرنامة كِمپفر. مترجم: كيكاووس جهاندارى. تهران: خوارزمى، 1360.
مامونتف، ن.پ. بمباران مجلس شوراى ملى در سال 1326 هجرى قمرى، حكومت تزار و محمدعلى شاه، خاطرات ن.پ. مامونتف. مترجم: شرف الدين قهرمان. تهران: اشكان، 1363.
محمدزاده مهر، فرخ. ميدان توپخانة تهران. تهران: پيام سيما، 1382.
مهريار، محمد، و ديگران. شهرهاى ايرانى دورة قاجار. تهران: دانشگاه شهيدبهشتى و سازمان ميراث فرهنگى كشور (پژوهشگاه) 1378
ناصرالدين شاه قاجار. سفرنامة عتبات ناصرالدي نشاه قاجار. به كوشش: ايرج افشار. تهران: عطار، 1363.
نجفى، مهنام. تحليل و بازشناسى ميدان توپخانة تهران در دورة ناصرى. پايان نامة كارشناسى ارشد مطالعات معمارى ايران. استاد راهنما: زهرا اهرى. تهران: دانشگاه شهيدبهشتى، دانشكدة معمارى و شهرسازى، شهريور 1388.
هدايت، مهدى قلى. خاطرات و خطرات. تهران: زوار، 1344.
همايون، غلام على. اسناد مصور اروپاييان از ايران، از اوايل قرون وسطى تا اوايل قرن هجدهم، ج 1 و 2. تهران: دانشگاه تهران، 1348.
وزيرى، احمدعلى خان. جغرافياى كرمان. به كوشش: باستانى پاريزى.تهران: بى جا، 1346.
Herbert, Thomas. Travels in Persia (1627_1629). London: George Routledge & Sons, LTD, 1928.__
مسابقات
جوایز
نشریات